Hoogbegaafde kinderen worden vaak onbedoeld over het hoofd gezien. En dat terwijl ze de aandacht net zo hard nodig hebben als kinderen met een leerachterstand. Wij gingen in gesprek met Michael Bos, leerkracht van de Hoogbegaafdheidsgroep van de Brederode Daltonschool, om dieper in deze kwestie te duiken.
Michael geeft samen met zijn partner Daphne Ockeloen afwisselend les aan de groep Babbarun. Deze groep bestaat uit 16 kinderen met speciale onderwijsbehoeften op het gebied van hoogbegaafdheid. Hij legt ons uit wat het betekent om als kind hoogbegaafd te zijn en hoe vaak dit voorkomt. “Op een gemiddelde school heeft 2-3% van de leerlingen in de klas een IQ van 135 of hoger,” vertelt hij. “In de praktijk betekent dit dat deze leerlingen sneller verbanden kunnen leggen dan hun klasgenoten. Hierdoor worden ze vaak niet begrepen door zowel volwassenen als medeleerlingen.”
Behoefte aan aandacht
Het blijkt dat er een groot tekort aan aandacht is voor deze leerlingen. “Er wordt veel nadruk gelegd op kinderen met achterstanden die extra hulp nodig hebben,” legt hij uit. “Er wordt minder aandacht besteed aan cognitief begaafde kinderen die andere uitdagingen ervaren tijdens het leren, en dat leidt tot vergelijkbare problemen in de klas. Helaas blijft het feit dat deze problemen ook kunnen voortkomen uit hoogbegaafdheid soms onderbelicht in het onderwijs.”
De “eerst-zien-dan-geloven” benadering is iets waar hoogbegaafde individuen en hun ouders nog vaak mee te maken krijgen. Dit omvat onder andere het moeten aantonen van een passend IQ-niveau, het behalen van hoge toetsresultaten en het voltooien van bepaalde “voorwaardelijke” taken. Terwijl daar juist de hoogbegaafdheid in de weg kan zitten! Met soms gefrustreerde kinderen en misdiagnoses tot gevolg.
Zowel makkelijk lerende kinderen, kinderen met een hoog IQ als kinderen met een laag IQ hebben vergelijkbare uitdagingen en behoeftes. Echter, het is opmerkelijk dat alleen kinderen met een laag IQ vaak extra aandacht krijgen. Hierdoor worden hoogbegaafde kinderen onbedoeld niet herkend en erkend.
Actief luisteren
Hoe kun je als leerkracht een kind met bovengemiddelde intelligentie herkennen en ondersteunen? “Kinderen die hoogbegaafd zijn, krijgen vaak te horen: ‘Wat goed! Wat knap dat je dat al kunt.’ Ze zijn gewend om dingen gemakkelijk te kunnen. Maar er komt een moment waarop ze nieuwe dingen moeten leren. Kinderen met een hoog IQ ervaren dit vaak pas later in hun schoolloopbaan. Een valkuil is dat deze kinderen niet gewend zijn om om te gaan met uitdagingen. Hierdoor bestaat het risico dat wanneer ze iets niet kunnen, ze zich onzeker, gefrustreerd en misschien zelfs minderwaardig gaan voelen. Dit kan zich uiten in onderpresteren, emotionele reacties, agressie of ander ongewenst gedrag in de klas. Vaak doet de leerkracht van alles om dit gedrag positief te beïnvloeden, zonder naar de onderliggende oorzaak, zoals hoogbegaafdheid, te kijken.”
Andere kenmerken zijn dat het kind aangeeft: “Het is saai” of “Het is makkelijk”. Het is dan belangrijk om door te vragen: Wat maakt het saai, moeilijk of makkelijk? Kan het zijn dat er te veel herhaling is voor jou en moeten we verdergaan? Actief luisteren is hierbij van groot belang.”
Babbarun & het Daltononderwijs
Op de Brederode Daltonschool wordt lesgegeven volgens het daltononderwijs. “Deze onderwijsvorm is een waardevolle pijler, omdat het zich richt op verantwoordelijkheid, zelfstandigheid en samenwerking. Het werken met de weektaak volgens deze kernwaarden ondersteunt het werken met een groep leerlingen met individuele leerlijnen en doelen. Daarom verwachten we een grote mate van zelfstandigheid en eigen verantwoordelijkheid van de leerlingen, en moedigen we hen aan om elkaar te helpen.”
De Brederode Daltonschool leert kinderen leren
“Specifiek in Babarrun gaan we samen door het hele leerproces. Zo laat je ze ervaren dat ze het ergens voor doen. In de klas staat ook centraal: Hoe leer je? Waar loop je tegenaan? Welke gevoelens roept het op? Hoe kan ik ermee omgaan? Welke helpende gedachten kun je daarbij creëren? Dat wordt ook veel gedaan door mijn duocollega Daphne Ockeloen.” Dus ga het gesprek met elkaar aan.
Ga in gesprek met elkaar
Als afsluiter vragen we Michael wat hij zou meegeven aan ouders die te maken hebben met hoogbegaafde kinderen. Michael geeft aan dat alle hoogbegaafde kinderen anders zijn, en wil het volgende op het hart drukken: “Je staat er niet alleen voor, er zijn heel veel instanties die zowel de ouders als het kind kunnen helpen. Je mag zijn wie je bent. Als je kind vastloopt, ga dan in gesprek en denk in oplossingen. En probeer een plek te vinden waar iedereen kan groeien. En geef het tijd, geef het tijd.”
Voor leerkrachten het advies, kijk verder, verdiep je in hoogbegaafdheid, al is het maar in de beginselen. Ook in jouw groep, op welke school dan ook, kan een hoogbegaafde leerling zitten! Luister goed naar ouders en neem ze serieus! Er zal een wereld voor jou (en voor die leerlingen) opengaan!
Meer weten over de Brederode Daltonschool en groep Babbarun? Bezoek dan de website: https://brederodedalton.nl. Openbaar daltononderwijs met hart en ziel, waar we altijd zoeken naar passend aanbod voor ieder kind. Samen met basisscholen en één school voor speciaal basisonderwijs werken wij vanuit een breed en dekkend aanbod elke dag opnieuw aan het best mogelijke basisonderwijs in de IJmond.
